Advies over geletterdheid n.a.v. de publicatie van de PIAAC-resultaten
Het internationale PIAAC-onderzoek testte de vaardigheden van volwassen die essentieel zijn voor een volwaardige deelname aan de moderne maatschappij: geletterdheid, gecijferdheid en probleemoplossen in technologierijke omgevingen. De publicatie van de PIAAC-resultaten voor Vlaanderen was voor de Vlor een aanleiding voor een advies over geletterdheid. De raad vraagt zich daarbij af wat we uit die resultaten kunnen leren over de nood aan een geletterdheidsbeleid over de onderwijsniveaus en over de beleidsdomeinen heen.
Zo blijkt dat er nood is aan een versterking van het geletterdheidsonderwijs in het leerplichtonderwijs omdat het gemiddelde geletterdheidsniveau van jongeren met een diploma secundair onderwijs daalt terwijl de verwachtingen op het vlak van geletterdheid voortdurend stijgen.
Geletterdheid moet duurzaam zijn. Zij omvat naast de geschreven talige, de wiskundige en de ict-component, zowel receptief als productief, de vaardigheid om levenslang te leren en daarbij de motor te zijn voor de eigen geletterdheid.
Om het geletterdheidsonderwijs in het leerplichtonderwijs te versterken, vraagt de Vlor een brede evaluatie van de eindtermen in het basisonderwijs en in het secundair onderwijs. In het secundair onderwijs moet die evaluatie gebeuren in functie van de nieuwe visie op algemene vorming in de brede zin zoals die Vlor die omschrijft in zijn visietekst over algemene vorming. Het is de verantwoordelijkheid van leerplanmakers en leerkrachten om er vanuit een ontwikkelingsgerichte benadering voor te zorgen dat alle leerlingen tijdens hun hele schoolloopbaan geletterdheidsvaardigheden verwerven. Daarom moet ook ingezet worden op de pedagogische en didactische competenties van leerkrachten.
Jongeren die het leerplichtonderwijs verlaten vóór het einde van de leerplicht moeten, als zij hun algemene vorming later willen verderzetten, kunnen vertrekken vanuit de competenties die ze al verworven hebben. Dezelfde ontwikkelingsgerichte benadering moet voorkomen dat zij opleidingsonderdelen waarvan zij de competenties al verworven hebben, opnieuw moeten doorlopen.
De Vlor vraagt een verbreding van de focus van het geletterheidsonderwijs in het volwassenenonderwijs naar de middengeletterden, terwijl de laagst geletterden een beleidsprioriteit blijven en naar de geletterdheidsnoden van personen met een migratieachtergrond. Voor deze laatste groep volstaat een eenzijdige focus op taalverwerving niet.
In andere beleidsdomeinen dan onderwijs vraagt de Vlor onder meer een algemene alertheid voor laaggeletterdheid en informele leerkansen voor volwassenen om hun geletterdheidsniveau te verhogen. Hij wil dat de dynamiek die opgebouwd werd rond het geletterdheidsbeleid geconsolideerd wordt.
De overheid mag echter niet alle verantwoordelijkheid voor de toenemende geletterdheidseisen bij het individu leggen, ze moet ook compensatiestrategieën voorzien zoals verspreiden van informatie in duidelijke taal.
Download hier het volledige advies