Diversiteit in schoolteams: "Leerlingen moeten zich kunnen herkennen in hun leraren"

Je zult maar weinig onderwijsmensen vinden die diversiteit in schoolteams niet belangrijk vinden. Toch zien we dat veel scholen ermee worstelen. Hoe krijg je voldoende kandidaten met een diverse achtergrond en hoe zorg je ervoor dat ze zich thuis voelen in de leraarskamer en op de klasvloer? En hoe ver reikt diversiteit? Gaat het vooral over etnisch-culturele achtergrond of moeten we verder kijken? Tijdens een seminarie gingen we daar dieper op in. Elke Emmers (UHasselt) en Ekram Amajoud (Sint-Agnesinstituut Hoboken) geven hun kijk op het thema.

Elke Emmers (UHasselt): “Kijk verder dan migratieachtergrond”

Elke Emmers is professor inclusief en excellent onderwijs aan UHasselt. “Natuurlijk hebben we nood aan een evenwichtige mix in een schoolteam, ook wat betreft etnisch-culturele achtergrond. Tegelijk moet de ambitie hoger liggen. We moeten bijvoorbeeld ook durven kijken naar het geringe aantal mannelijke leerkrachten in kleuter- en lager onderwijs, maar ook naar seksuele geaardheid, ervaringsdeskundigheid in armoede of op zijn minst inzicht in armoede, of ook naar mensen met een beperking. In die zin zijn schoolteams vaak al behoorlijk divers en zit de uitdaging er vooral in om die diversiteit naar waarde te schatten en net actief werk te maken van die vele vormen van authenticiteit.”

Die diversiteit is een meerwaarde, zowel voor de onderwijskwaliteit als voor het welbevinden van leerlingen. “Als je verschillende perspectieven aan bod kunt laten komen, krijgen leerlingen meer en rijkere kennis aangeboden. Het verhoogt ook het welzijn en de motivatie van leerlingen. Jongeren kunnen het gevoel hebben dat ze niet op hun plaats zitten in de school. Dat kan over etnisch-culturele achtergrond gaan, maar even goed over seksuele geaardheid of een beperking. Diversiteit gaat samen met authenticiteit, jezelf kunnen zijn. Een gevarieerde en inclusieve leeromgeving komt alle leerlingen ten goede, niet alleen de jongeren uit minderheidsgroepen.”

Leerkrachten kunnen ook elkaar veel meer verrijken in een divers schoolteam. “Iedereen staat in de school met zijn eigen rugzak. Dat geldt even goed voor de Marokkaanse kleuterjuf, als voor de witte mannelijke wiskundeleraar of de non-binaire leerondersteuner. Onbewust kunnen mensen daardoor lagere verwachtingen stellen aan pakweg kinderen in armoede of andere groepen minder steun geven vanuit de veronderstelling dat die hun weg wel vinden. Scholen moeten daarom heel gericht investeren in professionele groei rond deze thema’s met werkelijke praktijktools en gebruik maken van inclusieve beoordelings- en evaluatiecriteria waarbij de lat hoog ligt voor iedereen en met een HR-beleid waar werken rond inclusief onderwijs deel uitmaakt van het functioneringsgesprek.”

Een divers schoolteam is één ding, maar moeten we ook niet kijken naar de inhoud? “Daar kunnen we zeker nog stappen vooruitzetten, in de leerplannen bijvoorbeeld. Denk maar aan het perspectief van mensen met een migratieachtergrond op kolonialisme of de kijk van mensen met een beperking op maatschappelijke trends.”

Het debat over diverse schoolteams wordt gevoerd in de context van een nijpend lerarentekort. “Een school moet niet streven naar diversiteit in haar lerarenkorps om enkel het lerarentekort op te lossen, maar daar ligt wel een grote kans die momenteel vaak onbenut blijft. Tegelijk kan de huidige context wel helpen om een aantal heilige huisjes neer te halen. De ruimte voor een inclusief aanwervings- en personeelsbeleid is misschien nog nooit zo groot geweest als nu.”

Ekram Amajoud (Sint-Agnesinstituut Hoboken): “Leerlingen moeten zich kunnen herkennen in hun leraren”

Ekram Amajoud kwam vier jaar geleden als zij-instromer het onderwijs binnen. “Daarvoor had ik vier jaar als interieurarchitect gewerkt, maar de roeping van het onderwijs zat er altijd al in. Tijdens mijn studies heb ik ook een verkorte lerarenopleiding gevolgd, dus het moest er ooit van komen.”

Ekram is vandaag aan de slag als leraar wiskunde en artistieke vorming in het Sint-Agnesinsituut in Hoboken. Ze geeft er les in de richting Organisatie en logistiek. “Een uitdagende groep, maar ik heb daar ook wel bewust voor gekozen. Ik kan hier echt het verschil maken. We hebben een heel diverse groep leerlingen op school, de overgrote meerderheid is moslim. Ik vind het belangrijk dat leerlingen zich herkennen in hun leraren. Het verlaagt de drempel en het verhoogt de herkenbaarheid. Leerlingen voelen zich daardoor beter op hun plek en meer gemotiveerd.”

Toch reikt diversiteit verder dan de culturele of religieuze achtergrond. “Diversiteit zit in veel aspecten van het leven. Ik leer bijvoorbeeld ook veel bij van oudere collega’s, maar ook van mannelijke leerkrachten. Wat dat laatste betreft, kunnen we zelfs nog stappen vooruitzetten. We hebben relatief weinig mannen voor de klas staan, zoals in veel scholen wellicht. Ik vind het ook heel verrijkend om samen te werken met jongere collega’s, die nieuwe inzichten kunnen binnenbrengen bij ons. Veel van onze leerlingen komen uit gezinnen die het financieel niet breed hebben. Ook dat is belangrijk om oog voor te hebben.”

Is Ekram een rolmodel voor haar leerlingen? “Ik probeer dat toch een beetje te zijn. Door mij  te zien lesgeven krijgen ze hopelijk het gevoel dat zij ook ambitieus kunnen zijn in hun verdere carrière en in het leven in het algemeen. Daarom leg ik de lat ook hoog. Ik wil mijn leerlingen zeker ambitie bijbrengen. Dat wil niet zeggen dat we kinderen loslaten als het wat moeilijker gaat. We proberen iedereen het beste uit zichzelf te laten halen. Daar hebben deze leerlingen recht op, niet meer of min.”

Lesgeven blijft een roeping voor Ekram. “Ik ben hier in een warm, veelzijdig team terechtgekomen. Onze school doet echt veel inspanningen om leraren met uiteenlopende achtergrond en ervaring aan te trekken. Dat maakt ons als school sterker. Ik ben heel gelukkig dat ik hier mijn weg gevonden heb. Als leerkracht kun je elke dag het verschil maken voor je leerlingen. Het is dat wat mij elke dag met veel goesting naar school doet komen.”