Advies over de vluchtelingenproblematiek in het hoger onderwijs

Onze samenleving staat voor de uitdaging om een gepaste opvang te voorzien voor de toestroom van vluchtelingen. Daarbij is het ook belangrijk dat vluchtelingen een zinvolle toekomst kunnen uitbouwen. Behalve door integratie op de arbeidsmarkt, kan dat ook door hen een educatief perspectief te geven. Aangezien heel wat vluchtelingen 18 jaar of ouder zijn, heeft ook het hoger onderwijs hierin een rol te spelen.

Een geïntegreerde visie en aanpak

De Vlor stelt vast dat er al heel wat gebeurt rond vluchtelingen en hoger onderwijs. Heel wat instellingen tekenen trajecten uit en er zijn verschillende lovenswaardige initiatieven van overheidsdiensten en andere organisaties. Wat echter ontbreekt, is een geïntegreerde visie en afstemming tussen de verschillende beleidsdomeinen. De overheid moet daar dringend werk van maken.

Ook in het hoger onderwijs moet een coherente aanpak de versnippering tegengaan en geïsoleerde projecten in een groter geheel plaatsen. Via uitwisseling en integratie moet een meer gefocust beleid tot stand komen. Hier moeten ook structurele middelen tegenover staan. Enkel zo kunnen alle instellingen gelijkmatige inspanningen leveren en kunnen vluchtelingen over heel Vlaanderen in het hoger onderwijs instromen. Het is belangrijk dat alle betrokken partners (Fedasil, instellingen hoger onderwijs, asielcentra, inburgering) gewezen worden op hun gedeelde verantwoordelijkheid en aangezet worden tot samenwerking.

Een transparante en enkelvoudige procedure

De Vlor pleit voor een transparante enkelvoudige procedure waarbij vluchtelingen slechts één keer hun dossier indienen om hun kwalificaties en competenties erkend te zien. Het is belangrijk dat zij door hun inburgeringstrajectbegeleider naar één instantie worden doorverwezen en hier de volledige procedure kunnen doorlopen. Die procedure moet voor de vluchteling kosteloos blijven.

Andere belangrijke aandachtspunten

Het is belangrijk dat vluchtelingen een inzicht krijgen in het Vlaamse hogeronderwijssysteem. Omdat dat vaak volledig verschilt van dat van in hun land, kennen zij het niet of onvoldoende.

Verder pleit de Vlor voor betaalbare en bereikbare taalopleidingen. Een goede talenkennis is immers essentieel voor vluchtelingen. Als zij wensen in te stromen in een Nederlandstalige hogeronderwijsopleiding, dan is B2-niveau Nederlands vereist. Als zij goed Engels kennen, dan kunnen zij ook instromen in een Engelstalige opleiding.

De Vlor stelt voor om de voortrajecten te evalueren die vluchtelingen als kandidaat-studenten voorbereiden op het hoger onderwijs. Als zij blijken zinvol te zijn, dan moeten de instellingen de mogelijkheden krijgen om de organisatie daarvan op te nemen.

Randvoorwaarden

Ondersteuning bij het studeren

De Vlor pleit voor een buddy- of mentorensysteem om vluchtelingen te helpen bij het wegwijs maken in het hogeronderwijslandschap of bij traumaverwerking. Op het niveau van de instelling hoger onderwijs, moet ook gewerkt worden aan de diversiteitscompetenties van de Vlaamse studenten en het personeel.

Financiële aspecten voor de student en de instelling

Studeren is een dure aangelegenheid. Bovendien hebben sommige vluchtelingen een gezin te onderhouden. Het financieel aspect is een van de belangrijkste redenen die vluchtelingen ervan weerhouden om hoger onderwijs aan te vatten. Studiefinanciering is hierin een belangrijk hulpmiddel.

Als van instellingen hoger onderwijs verwacht wordt dat zij vluchtelingen op een adequate manier opvangen, dan heeft dit financiële implicaties. Heel wat van de hierboven gesuggereerde initiatieven kunnen enkel gerealiseerd worden als er middelen voor vrijgemaakt worden. Dit geldt voor het organiseren van voortrajecten, talencursussen, één aanmeldingsprocedure etc.