Een geactualiseerd beleidskader voor eindtermen, leerplannen en kwaliteitstoezicht

Oriënterend advies

De overheid wil het eindtermenkader bijsturen. Eind oktober 2015 zal daarover een debat plaatsvinden in het Vlaams Parlement. Het aanpassen van het doelenpakket dat scholen met hun leerlingen moeten bereiken, is een fundamenteel proces dat gaat over de inhoud van onderwijs (Wat moeten leerlingen leren?) en over de kwaliteit ervan (Hoe vullen schoolteams hun professionaliteit in? Hoe geven scholen vorm aan interne kwaliteitszorg? Hoe gebruikt de inspectie dit om naar de kwaliteit van scholen te kijken?). Het is belangrijk om over een dergelijk ingrijpend proces na te denken met alle betrokkenen. Daarom formuleert de Vlor een oriënterend advies dat moet dienen als insteek voor het parlementaire debat.

Waarom aanpassen?

Eindtermen en ontwikkelingsdoelen zijn ingevoerd in het laatste decennium van de 20ste eeuw. Sindsdien zijn de doelen die scholen met hun leerlingen moeten bereiken, niet alleen uitgebreid, maar ook bijzonder complex geworden. Er is ook een tendens vast te stellen waarin de doelen niet langer alleen maar een kader zijn voor de kwaliteit van de school, maar dat ze ook gekoppeld worden aan individuele leerlingenprestaties. Bovendien ervaren leerkrachten en scholen een te strak keurslijf waarbinnen ze hun eigen creativiteit in lesgeven niet meer kwijt kunnen en rijst de vraag of ze nog wel aangepast zijn aan de behoeften van de 21ste eeuw.

Kwaliteit is meer dan kerndoelen

Bij de onderwijsbetrokkenen groeit de overtuiging dat onderwijskwaliteit moet bekeken worden vanuit alle instrumenten voor kwaliteit en curriculumontwikkeling, en niet alleen vanuit de door de overheid gelegitimeerde doelen. Maar daarnaast zijn andere kwaliteitsinstrumenten mee in het geding die worden ingezet om hoogstaand onderwijs tot stand te brengen. De Vlor brengt zo de kerndoelen in verhouding tot andere bouwstenen voor kwaliteit in onderwijs.

Wat zijn kerndoelen?

De kerndoelen die de overheid vastlegt, geven scholen een referentiekader om hun kwaliteit te verantwoorden (d.m.v. de inspectie). In plaats van de (lange lijst van) huidige einddoelen, pleit de Vlor voor een overzichtelijke set van kerndoelen voor bepaalde onderwijstrajecten zoals het basisonderwijs, de eerste graad van het secundair onderwijs of voor het gehele secundair onderwijs. Minder einddoelen dus, maar wel duidelijk en concreet geformuleerd en hanteerbaar voor de gebruikers. Ze moeten bovendien voldoende ambitieus zijn. De kerndoelen moeten rekening houden met een aantal erkende internationale en Vlaamse referentiekaders en met maatschappelijke verwachtingen. De Vlor vindt het ook belangrijk dat de scholen ermee kunnen werken in een ontwikkelingsgericht perspectief.

Wat zijn de andere bouwstenen voor kwaliteit in onderwijs?

Professionele schoolteams hebben nood aan hanteerbare leerplannen die ook pedagogisch didactisch richting geven en inhoudelijke keuzes maken, op basis van de door de overheid gelegitimeerde kerndoelen. De Vlor vindt het raadzaam de regelgeving inzake leerplannen en curriculumontwikkeling te herbekijken met de onderwijsverstrekkers. Daarbij ziet de Vlor een mogelijke meerwaarde in studierichtingsprofielen. Die beschrijven de kerndoelen voor de tweede en de derde graad van het secundair onderwijs en voor het volwassenenonderwijs, maar verwijzen ook naar bepaalde andere doelenkaders. Ze beschrijven de samenhang tussen de vormings- en opleidingsonderdelen. In overleg met de overheid leggen de onderwijsverstrekkers zelf gezamenlijk vast wat het profiel is van de sterk gereduceerde studierichtingen. Opdat kwaliteitszorg een zaak zou zijn van iedere school, pleit de Vlor ervoor dat ieder schoolteam een integraal kwaliteitsbeleid uitwerkt voor het onderwijskundig handelen. Dat garandeert een evenwicht tussen de autonomie van scholen en de kwaliteitsborging door de overheid (onderwijsinspectie). De onderwijsinspectie moet van haar kant dan meer inzetten op de controle van dat kwaliteitsbeleid van iedere school.

Verder verloop

Momenteel loopt het breed maatschappelijk debat over de herziening van de eindtermen. Iedereen kan hier zijn inbreng doen. Aansluitend op dat maatschappelijk debat over de inhouden zal de Vlor opnieuw advies uitbrengen.